تەوبە
نووسینی: ئەحمەد خەیری ئەلعومەری وەرگێڕانی: میران مەجید
فیکر
2021-06-03
کۆمێنت
1962 جار بینراوە
جاران لە ئەندێشەمدا تەوبەکردن وەکو جۆرێک لە فيلمی ڕۆمانسی و
خەیاڵ وا بوو، تەژی بوو لە هەست و سۆز، خێر و یەکتربەخشین، تەنانەت هەندێک جار
لێرە و لەوێ گریانیشی تێ دەکەوت. ئەم ڕوانینەيش بە تەواوەتی پێچەوانەی سوورەتی
تەوبە بوو کە بە سوورەتی جەنگ(قتال) و بەریبوون(براءة)یش ناسراوە و، ته‌نیا سووره‌تێکیشه که به‌بێ (بسم الله) دابه‌زیوه، واته هه‌ردوو وه‌سفی ڕه‌حمان و
ڕه‌حیم پێش ئایه‌ته‌کانی نه‌که‌وتوون.
قۆناغ به قۆناغ تێگه‌یشتم!
گه‌يشتم به‌وه‌ی
که ئه‌م تێگه‌یشتنه شاعیرانه‌یه بۆ ته‌وبه‌کردن، نه ڕاسته و نه
له‌گه‌ڵ واقیعیشدا دێته‌وه.
ڕاستییەکەی
ته‌وبه‌کردن زیاتر له فیلمی جه‌نگی ده‌چێت، ئه‌م واتایه‌یش به ته‌واوه‌تی له‌گه‌ڵ
ناوبه‌ندی سووره‌تی ته‌وبه، سووره‌تی جه‌نگ و سووره‌تی به‌ریبووندا ده‌گونجێت.
له سووره‌تی
ته‌وبه‌دا به‌سه‌رهاتی جه‌نگان له‌گه‌ڵ نه‌فسی خۆتدا و ڕزگاربوون له گوناهـ و
تاوان ده‌خوێنیته‌وه، ئه‌و تێکۆشانه تاڵ و ناڕه‌حه‌ته ده‌خوێنیته‌وه که ده‌ته‌وێ
له پیسی و تاوان ڕزگارت بکات.
ئه‌گه‌ر ته‌وبه‌یه‌کی
ڕاست بێت، له سووره‌تی ته‌وبه‌دا چیرۆکی ته‌وبه‌کردنه‌که‌تی تێدا ده‌خوێنیته‌وه،
له‌م سووره‌ته‌‌دا گه‌شتکردن به‌ناو سه‌حرایه‌کی دوورودرێژ و، گه‌رمایه‌کی به‌تیندا،
ده‌بینیته‌وه و، دوای چاوه‌ڕوانییش ئیتر کاتی چنینه‌وه‌ی به‌روبوومه‌کان دێت، که ئه‌مه‌یان
دواخراوه بۆ دوای جه‌نگ و تێکۆشان. له ته‌وبه‌کردنیشدا هه‌مان شته، ڕاستییەکەی تهوبهکهت گه‌شتێکی ترسناکه به‌ناو کۆمه‌ڵێ ڕێچکه‌ی نه‌ناسراوی دوورودرێژی نه‌فسی
خۆتدا، له کۆمه‌ڵێ ساتی زۆر ناڕه‌حه‌ت و ناخۆشدا، له کاتێکدا کۆمه‌ڵێک گوناهـ و
تاوان که به به‌رگی چێژ و خۆشییه‌کان ڕووپۆش کراوه، له دوای خۆته‌وه
جێهێشتووه.
به‌رده‌وام له‌ناو
ناخی خۆتدا به‌ڵێن به خۆت ده‌ده‌یت که ڕۆژێک ده‌ست هه‌ڵبگریت، مۆڵه‌ت له دوای
مۆڵه‌ت به ناخت ده‌به‌خشیت، به ئارامی مۆڵه‌ته‌که تێپه‌ڕ ده‌بێت، بۆیه له پڕ
ناخت دوای مۆڵه‌ته‌که ڕووبه‌ڕووی ئه‌وه‌ت ده‌کاته‌وه که سته‌مت له خۆت کردووه،
تۆیش دیسانه‌وه ڕووبه‌ڕووی تاوان و خراپه‌ی ده‌که‌یته‌وه، پاش ئه‌وه‌ی دنیایه‌ک
به‌ڵێن و په‌یمانت له‌گه‌ڵدا به‌ستووه، ده‌بینیت نه‌فست هه‌موو به‌ڵێنه‌کانی
پێشووی پێشێل کردووه و، خه‌ریکی کردنی ئه‌و تاوانانه‌یه که به‌تایبه‌ت ده‌یوت
نایانکه‌م و وازیان لێ ده‌هێنم.
ئیسته
تۆ له به‌رده‌م سات و بڕیارێکی یه‌کلاکه‌ره‌وه‌دایت، ئایا به‌ره‌نگاری نه‌فست ده‌بیته‌وه؟
پاش ئه‌وه‌ی به‌ڵێنه‌کانی شکاندووه، له‌گه‌ڵیدا ده‌جه‌نگیت؟ باشیش ده‌زانیت که
ئه‌م بڕیاره ده‌ستکه‌وتێکی ئاسان و سه‌فه‌رێکی کورت نییه (لَوْ كَانَ عَرَضًا قَرِيبًا وَسَفَرًا قَاصِدًا)، گه‌شتکردن به‌ناو ڕێگه نه‌ناسراوه‌کانی
ده‌روونتدا به‌و ئاسانییه‌یش نییه.
باشیش ده‌زانیت که به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی
نه‌فست، ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر جگه له خوا که‌سیش پێی نه‌زانێت، تاقیکردنه‌وه‌یه بۆ
تۆ، تاقیکردنه‌وه‌یه ئه‌گه‌ر ئه‌وه‌ی مه‌یلت بۆی هه‌یه له خوا و پیغه‌مبه‌ره‌که‌ی
و هه‌وڵ و تیکۆشان له پێناویدا، خۆشه‌ویستتر بێت به لاته‌وه.
تهوبهکهت ڕووبه‌ڕووی نه‌فسی خۆتت ده‌کاته‌وه، هه‌ر به ڕاستی
ئاماده‌ی شه‌ڕی له‌گه‌ڵدا بکه‌یت؟ ئاماده‌ی شه‌ڕی هه‌ر شتێک بکه‌یت که شایه‌نی شه‌ڕ
له‌گه‌ڵدا کردنه له نه‌فستدا؟ ئاماده‌ی ئه‌و شتانه‌ی ناوت که ده‌بنه ڕێگر له
به‌رده‌متدا، ڕێگه‌یان لێ بگریت و چالاکییان سنوردار بکه‌یت؟ ئاماده‌یی ئه‌وه‌ت
تێدایه که ده‌ست له به‌شێکی نه‌فست هه‌ڵبگریت؟
یان به دوای بیانوو،
پۆزش، دواخستن و فتوایه‌ک لێره و له‌وێدا ده‌گه‌ڕێیت بۆ ئه‌وه‌ی که ڕێگه‌ت بدات ده‌ست له‌م ڕووبه‌ڕووبوونه‌وه‌یه
هه‌ڵبگریت و ئه‌ندازه‌ی ڕاستیی ئیمانه‌که‌ت له‌به‌ر چاو نه‌گریت.
به‌ڵێ، ته‌وبه جه‌نگه له
نێوان خۆت و نه‌فستدا، جه‌نگێکی سه‌خته، جه‌نگێکه هه‌ندێک جار پێت ده‌ڵێت
دینداری ته‌نها ئاوبه‌خشینه به حاجییه‌کان و ئاوه‌دانکردنه‌وه‌ی مزگه‌وتی حه‌رامه،
ئه‌مه‌ش موشریکه‌کان ده‌یانکرد (أَجَعَلْتُمْ سِقَايَةَ الْحَاجِّ وَعِمَارَةَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ كَمَنْ آَمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآَخِرِ وَجَاهَدَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ لَا يَسْتَوُونَ عِنْدَ اللَّهِ)، یان ئه‌و کرده‌وه
خێرانه‌ی که ده‌یانکه‌یت له کۆتایدا هه‌ر زه‌ره‌ریان لێ ده‌که‌یت. ته‌وبه ساتی
ڕووبه‌ڕووبوونه‌وه‌یه‌کی تونده، له‌بێخهینانی ئه‌و شتانه‌ی ناو ناخته که ئیتر
هیچ ڕێگه‌یه‌ک نه‌ماوه بۆ ئه‌وه‌ی درێژه به ژیان بده‌یت له‌گه‌ڵیاندا، ده‌گه‌ی به‌وه‌ی
له ملیان بده‌یت و، خراپه‌کانت له ڕه‌گه‌وه هه‌ڵبکه‌نیت و، وات لێ بێت سه‌ر له
نۆ له دایک ببیته‌وه.
به‌ڵێ ته‌نگه‌به‌رێکی وشکی
بیابان یان شاخێکی به‌رده‌ڵانه، ناشتوانیت به که‌س ئارام بگریت، جه‌نگی ته‌وبه
تایبه‌تمه‌ندیی توندی تاکه‌که‌سی خۆی هه‌یه، ته‌نها خۆتیت و ئه‌و خوایه‌ی که ده‌زانێت
چی له ناختدا هه‌یه، ئه‌و خوایه‌ی سه‌ره‌ڕای هه‌موو سه‌رکه‌شییه‌کانت سه‌تری کردوویت.
هه‌ر ساتێک ده‌گونجێت ده‌ربکه‌وێت
که جه‌نگه‌که له به‌رژه‌وه‌ندی تۆ نییه و، هه‌موو دونیات لێ بێته‌وه یه‌ک و، به
خۆت بڵێیت بێ گومان تۆ دۆڕاویت و، هیچ کات له شیرک و خراپه و خۆپاراستن له
گوناهـ ڕزگارت نابێت! به‌ڵام له ناکاو ته‌وبه له ده‌لاقه‌یه‌که‌وه که به ئه‌ندازه‌ی
ئاسمان ده‌بێت، ده‌ڕژێته ناو بۆشاییه‌کانی ڕۆحته‌وه و، خوا لێت خۆش ده‌بێت.
به‌ڵێ فیلمی جه‌نگه، به‌ڵام له چیرۆکی خۆشه‌ویستیش خاڵی نییه، وه‌کو له
فیلمه‌کاندا هه‌یه! چیرۆکی خۆشه‌ویستییه له‌گه‌ڵ ئه‌و که‌سه‌دا که شایه‌نیه‌تی،
له‌گه‌ڵ ناخی خۆتدایه به‌و شێوه‌یه‌ی که پێویسته ببێت، له‌گه‌ڵ ئه‌و زاته‌دا که
له نه‌فست ده‌بورێت، ده‌ستت ده‌گرێت و ده‌ستتی بۆ درێژ ده‌که‌یت.
هه‌ندێک ده‌یانه‌وێت ته‌وبه له
چیرۆکی خۆشه‌ویستی بکه‌ن و، هه‌ندێکی تریش ده‌یانه‌وێت ته‌وبه‌که‌یان مه‌زن بێت،
وه‌کو چیرۆکی خۆشه‌ویستی.