نووسینی: یووسف مەلا خەلیل
ڕاستییه‌كه‌ی ئه‌وه‌ی له كن من سه‌خته؛ نووسین و په‌یڤینه له‌باره‌ی شادی، جوانی و گه‌شبینییه‌وه، ده‌نا قسه‌كردن و داڕشتن له‌مه‌ڕ خه‌م و دڵته‌نگییه‌وه، وه‌ك هه‌ر هه‌ڵسوكه‌وتێكی دیكه‌ی ژیان؛ هاتن و چوون، هه‌ناسه‌دان، خواردن، خواردنه‌وه و خه‌وتن، ساكار دێته پێش چاوانم!
بینینی كرێتییه‌كان سانا و به‌رده‌سته، لێ دیقه‌تدانی جوانی و په‌یجۆریی شادمانییه‌كان و پیشاندانیان بۆ ئه‌وانی دی، نه‌ك كه‌مێك، به‌ڵكوو گه‌لێك سه‌خته! ئاخر ژیان هه‌ر به سروشتی خۆی، دیارترین خه‌سڵه‌ت و پێناسه‌ی، سه‌ختی و پڕ له هه‌وراز و نشێوییه‌كه‌یه‌تی، بۆیه بێگومان وه‌سفكردن و ئاخافتن له‌باره‌ی نه‌هامه‌تی و ده‌ردیسه‌رییه‌كانیه‌وه، حه‌وجێ به كرۆژتنی مێشك و جوڵاندنی هزر ناكات و به ئاسانترین شێواز، دكاریت گوزراشتیان له‌باره‌وه بكه‌یت.
كاتێك تۆ دێیت و تاڵییه‌كانی ژیان به‌سه‌ر ده‌كه‌یته‌وه و ڕامانه‌كانی خۆتیان له‌باره‌وه ده‌نووسییه‌وه، دڵنیا به كارێكی قورس و نه‌كرده‌نییت ئه‌نجدام نه‌داوه، چون تۆ هاوته‌ریب به ئاڕاسته‌كه‌ی ژیان خۆیدا ڕۆیشتوویت و ته‌نێ نووسینه‌وه‌ت له‌سه‌ر بووه، كه له‌وانه‌یه ئه‌و شه‌ره‌فه‌ت پێ ببه‌خشرێت، له كۆتاییدا بڵێن: كابرا ده‌زانێت بنووسێت!
به‌ڵام گه‌وره‌یی و داهێنان ئه‌وه‌یه؛ مرۆڤ بكارێت تاوێك له‌مه‌ڕ ناز و خۆشی و جوانییه‌كانی ژیانیشه‌وه بپه‌یڤێت، ئازایه‌تیی له‌وه‌دایه؛ وێڕای دزێوی، كوله‌مه‌رگی، ته‌نگانه، كه‌مێك جوانی، ساده‌یی، شادییه‌كانی ژیانیشت بیر بكه‌وێته‌وه و به‌و قامكانه‌ی له ساتی هه‌ڵگرتنی خامه‌كه‌تدا به مه‌به‌ستی نووسین له‌مه‌ڕ جوانییه‌كانی ژیانه‌وه گۆ ناكه‌ن، له لوتكه‌ی زمانشیرینی و جوانبینیدا، خۆ ببینیته‌وه!
یه‌كێك له‌و هۆیانه‌ی هه‌مووان ته‌نێ بۆ نووسین له‌و باره‌یه‌وه ئازان و بیری نووسینه‌وه‌ی ته‌نگانه، لێڵی و تاریكی، بەدبەختی و نەهامەتی، كرێتییه‌كانی ژیان، ته‌نگەتاوی كردوون، قایلكردنی خه‌ڵكییه، ئاخر ئه‌وانه‌ی بڕیاره ئه‌و نووسینانه بخوێننه‌وه، مرۆڤه‌كانن، وه‌ك دیاریشه ئه‌وانی مرۆڤ، خۆیان له هه‌ر یه‌كێكی دی له‌م ڕووی زه‌وییه، پتر به خه‌مۆك و باوانی دڵته‌نگی له قه‌ڵه‌م ده‌ده‌ن و زۆربه‌یان تێڕوانینیان له‌باره‌ی دونیای داماوه‌وه، له تۆپه‌ڵێك خه‌م بترازێت، چی دیكه نییه!
بۆیه سه‌یر نییه كه به‌رده‌وام ڕه‌واجی نووسینه‌وه‌ی ئازار، ده‌رد و دڕدۆنگییەكان، عیشقی ناكام، گه‌لێك له‌و نووسینانه زێتر بێت، كه مه‌به‌ستیانه بارودۆخ، ڕووداو و پێشهاته‌كانی ژیان، به ڕوویه‌كی گه‌ش و چاوێكی تژی له هیواوه، به‌سه‌ر بكه‌نه‌وه.
نووسه‌ری په‌یامدار ئه‌و نووسه‌ره‌یه بتوانێت؛ له‌نێو هه‌ناوی كرێتی و ته‌نگانه‌كانه‌وه، جوانی و فراوانی و له زه‌ریای تاریكی و دڕدۆنگییه‌كانیشه‌وه، ڕۆشنایی و ئارامی، هه‌ڵبگۆزێت.
ڕاسته، له‌وانه‌یه نووسینه‌وه‌ی ئازاره‌كان بۆ ماوه‌یه‌كی كاتی، مینا ئازارشكێنه‌كان، سه‌ختییه‌كان كه‌مێك له باری سه‌رشانی مرۆڤ سووك بكەنه‌وه و تاوێك، وه‌ك داڵده‌یه‌ك هه‌ستی هاوخه‌می لای خوێنه‌ر چێ بكات، لێ قه‌ت ناتوانێت تاڵییه‌كانی بۆ شیرینی و دزێوییه‌كانی بۆ جوانی ئاڵوگۆڕ پێ بكات، بەڵكوو قوڕی ناشرینییەكان خەستتر دەكاتەوە و سۆی برینەكان پتر دەكولێنێتەوە!
ئاخر ئه‌وه كردارێكه له ترۆپكی پاسڤیدایه و مینا سه‌ردانیكردنی كه‌سێكی نه‌خۆشه بۆ لای ده‌ردارێك و له په‌نایدا ته‌نێ ددان به‌وه‌دا بنێت، كه ئه‌ویش هه‌مان ده‌ردی وی یان زێتری هه‌یه و بیه‌وێت، پاشه‌ڕۆی هه‌رچی خه‌م و داخ و كه‌سه‌ر و بێتواناییه‌كانییه‌تی، به‌سه‌ر ئه‌وی قوڕبه‌سه‌ردا هه‌ڵبڕێژیت، ئه‌كتیڤی و جوامێری ئه‌وه‌یه؛ تۆ به پێچه‌وانه‌ی ئاڕاسته‌ی شه‌پۆله‌كه‌وه بتوانیت، باڵ لێ بده‌یت و به گژ خه‌مدا بچییه‌وه، نه‌ك وه‌ك زۆربه‌ی ئه‌وانی دی، گه‌رده‌لووله بێبه‌زه‌ییه‌كانی ژیان دیسان، تۆیش له‌گه‌ڵ خۆیدا ڕاپێچ بكات!
ئاخر ئه‌و حەلە، ئازایه‌تی و جیاوازیی تۆ ته‌نێ له‌وه‌دا كورت ده‌بێته‌وه، كه‌مێك له‌وانی دی زێتر توانیوته به‌سه‌ر سێلاوی خه‌مه‌وه خۆ ده‌ربخه‌یت و له زمانحاڵێك پتر، چی دیكه نییت!
هه‌ر خه‌می ئه‌وه‌مه له كاتی خوێندنه‌وه‌ی ئه‌م دێڕانه‌دا هه‌ڵه لێم تێ بگه‌ن و منتان زۆر گه‌شبین و سوهرابییانه بێته پێش چاو، هاوڕێگیان ئه‌ز ڕووی ئه‌م قسانه‌م به‌ر له هه‌ر كه‌س و نووسه‌رێك، ته‌نێ له خۆمه، ئاخر وا تێ نه‌گه‌ن من هیچم نه‌هێشتووه‌ته‌وه و ژیان ته‌نێ وه‌ك گوڵاڵه‌سووره یاخود شێره‌به‌فرینه‌یه‌كی پڕ له گه‌ڵا و گوڵ و گڵۆپی ڕه‌نگاوڕه‌نگی سه‌ری ساڵ ده‌بینم، به پێچه‌وانه‌وه هه‌رچی شه‌ڕی ناخمه سه‌باره‌ت به‌م باسه‌یه و كۆی دواكه‌وتن و قوڕبه‌سه‌رییه‌كانیشم، هه‌ر له‌م كێشه هه‌ڵپه‌سێردراوه‌ی ناخمه‌وه سه‌رچاوه ده‌گرن!
نازانم بۆ ئێمه‌ی مرۆڤ وه‌ك مێشه‌نگ، له جه‌رگه و كرۆكی شیرینی و تامه هه‌نگوینئاساكاندا، هێنده بێ قه‌رارین، ئاماده‌ین به دووی چێژی شیله‌ی گوڵێك كه گومان له ده‌ستكه‌وتن و ساغییدا هه‌یه، هه‌زاران، كوره تۆ بڵێ ده‌یان هه‌زار میتر، هه‌نگاو بنێین؟!
هێندێك جار بە خۆم دەڵێم؛ وەختێك مرۆڤ لەنێو ئەم هەموو دەرد و كۆژانەدا هاوارەكانی ناخی دەنووسێتەوە، بێ ئەوەی بە دەست خۆی بێت، هاوزەمان چێژێك سەرتاپای دەروونی دادەگرێت، ئاخر وەختێك لە چڵەپۆپەی كولەمەرگییەكاندا كە هەست بە ڕووبەڕووبوونەوە لەگەڵ ئازارەكانی ژیاندا دەكەیت، بۆ چركەساتێك هەست بە بوونی خۆت دەكەیت، دوور نییە هەر ئەو چێژە وەختییە وامان لێ بكات، دووبارە و دەبارە سەر بە كونی خەم و دەردەكانماندا بكەینەوە، تەنانەت گەر جارجارانێكیش ژان و تاڵاوەكان خۆیانمان لێ بشارنەوە و بۆ چەند ساتێك یەخەمەن بەر بدەن، بێ ئەوەی ددانی پێدا بنێین، یان بێ ئەوەی ئاگامان لە خۆمان بێت، خۆمان بە دوویاندا هەڵەداوان ڕا بكەین و كەشیان بۆ ساز بكەین!
ئه‌و جوانی و خۆشبه‌ختییه‌ی تۆ به دوویدا سه‌رگه‌ردانیت، گه‌ر ئێستا له نێو قووڵایی خۆتدا نه‌یدۆزیته‌وه، بێخه‌م به له‌وه‌ی، له‌وپه‌ڕی كیشوه‌ره‌كان، له بڵندترین چیای دونیا، له قووڵترین زه‌ریا و ئۆقیانووسه‌كان، هه‌رگیز تامی ناكه‌یت!
چییت بۆ باس بكه‌م؟! من هه‌رگیز ناخوازم تۆ دونیا وه‌ك شامی شه‌ریف ته‌ماشا بكه‌یت و وێنه‌ی ئه‌وان كه‌سانه قسه‌ت بۆ بكه‌م، كه به حیسابی خۆیان كاته‌كانی ژیان به چركه ڕێك ده‌خه‌ن و به درۆوه له جه‌رگه‌ی گه‌رمای هاویندا، ئه‌و كاته‌ی خۆر سه‌ری كه‌چه‌ڵ ده‌سووتێنێت و هێلكه تا ڕاده‌ی ڕه‌شبوونه‌وه، ده‌برژێنێت، به خۆیان ده‌ڵێن: نا، ئێستا گه‌رما نییه و ته‌نێ به درۆكردن له‌گه‌ڵ خۆیاندا ده‌یانه‌وێت، سه‌رما كه له واقیعدا بوونی نییه، بێننه كایه‌وه!
نا، من ناماوێت بڵێم هیچ خه‌م مه‌خۆ، قه‌ت دڵته‌نگ مه‌به، ئازار هه‌رگیز مه‌نووسه‌وه، باش ده‌زانم شتی وا كرده‌نی نییه و له‌گه‌ڵ سروشتی مرۆڤیشدا وێك نایه‌ته‌وه، لێ من ده‌ڵێم: كاكه بۆ خاتری خودا، تێرمان خوارد له داد و بێدادكردن، ئه‌م هاوار و ناڵه‌ناڵه خۆ شتێكیان لێ شین نابێت، خۆ ده‌كرێت هه‌ر له‌گه‌ڵ باسكردنی ئه‌و ناشرینی و هه‌ناسه‌توندییانه‌دا، هاوزه‌مان لایه‌ك له مانا جوانه‌كانی نێویشیان بكرێته‌وه، خۆ ده‌توانیت مانا و مه‌به‌ستێك له‌م هه‌موو ئازار و بێدادییه‌دا ببینییه‌وه، چما باسكردنی ئه‌م هه‌موو پووچێتیییه‌ی ژیان، ده‌مانگه‌یه‌نێت به ده‌رمانێك، داخۆ وه‌ك هه‌توان زامه زبره‌كانی ناخمان كه‌مێك نه‌رم ده‌كاته‌وه؟!
ئه‌ی كه بڕوا ناكه‌م!
من ته‌نێ له خۆم، ئەوجا لە ئێوه‌م ده‌وێت؛ ئه‌وه‌نده پێ له‌سه‌ر پووچێتیی ژیان دانه‌نێن، هێنده هیچێتی تۆخ نه‌كه‌نه‌وه، ئاخر خزمه‌ت به هیچ لایه‌ك ناكات، ته‌نێ ئه‌وانه نه‌بێت، كه له ناخیاندا ڕه‌شبینی بووه‌ته بیانووی ته‌نبه‌ڵی و دواكه‌وتووییان و ده‌خوازن له ڕێگه‌ی ئه‌م تێڕوانینانەوە، ته‌نیا مانایه‌ك به خراپی، ئاره‌زووپه‌رستی، سته‌م و بێدادی، ببه‌خشن و له‌م سۆنگه‌یه‌شه‌وه، پاكانەیەك بۆ چەپەڵی و خوێڕێتی و هیچوپووچییەكانیان وەچنگ بخەن!
له هه‌مووی سه‌یرتر ئه‌وه‌یه؛ هێندێك له‌وانه، وێڕای ئه‌وه‌ی له هه‌رچی قسه و باسیاندا هه‌یه، بۆنی ڕه‌شبینی و پووچێتیی ژیان خه‌ریكه كاست ده‌كات، كه‌چی له‌ولاوه ته‌نێ ماناكه‌ی ژیان و بوونیش، به‌م خه‌ڵكه ڕه‌ش و ڕووته‌ی دونیا ڕه‌وا نابینن و ده‌یانه‌وێت، ئه‌وه‌ی مانا به هه‌رچی بێمانایی هه‌یه ده‌دات، له هزری مرۆڤایه‌تیدا بسڕنه‌وه و به یه‌ك ده‌سته‌واژه، جوانیی نێو هه‌رچی دزێوی هه‌یه، بكوژێننه‌وه و پێمان بڵێن: ئه‌وه‌ی ئێوه وا ده‌زانن مانا و جوانیتان پێ ده‌به‌خشێت، له تلیاكێك زێتر به‌ده‌ر نییه و به‌و ئارامییه‌ی له‌وه‌وه چنگی ئێوه و باپیرانتان كه‌وتووه، ته‌نێ بەنگێكە و هیچی تر!
ئەوەی زیاتر ئازارم دەدات ئەوەیە، وەنەبێ ئەوان كەسانەی بە حیسابی خۆیان گوایە ژیان هیچ، بێمانا و پڕوپووچ سەیر دەكەن، خۆ لە ژیان و هەڵپە و حەز و ئارەزووەكانی ببوێرن، بەڵكوو هەمان ئەوانەی سەری زمان و بنی زمانیان، هاوار و داد و بێدادكردنە لە دەست دونیا و هەمیشە خۆیان بە پاڵەوانانی تاریكی، ڕەشبینی و ناڕوونییەكانی ژیان دەناسێنن، لە هەمووان پتر كەتوونەتە وێزەی دونیا، هەرچی تاوان، پیسی، خراپە، دزی، دووكەڵ، داوێنپیسی، گەندەڵی و چەپەڵی هەیە، لە دەست و پێی ئەوانەوە دەڕژێتە نێو كۆمەڵگاوە، وەك بڵێیت ئەوانە تەنیا بۆ ئەوە بڵێن ژیان هیچە، تا بە ئارەزووی دڵی خۆیان پووچییەكانی خۆیانی تێدا تاقی بكەنەوە!
لەبری ئەوەی هیچێتییەكەی ژیان، كەمێك وەئاگایان بێنێتەوە و تاوێك خەم لە پانتاییەكی دیكەی ئەودیوی ئەم مەرزە سەختە بخۆن، لەجیاتی ئەوەی بە شوێن وەڵامێكی قایلكەردا شەووڕۆژ لە تەقەلادا بن، لەباتی ئەوەی دونیانەویستی و بەخشندەیی ببێتە ئاكاریان؛ كەچی پێچەوانەی ئەوەی خۆیان هاواری بۆ دەكەن، لە واقیعدا تەنێ بە تەنگ حەز و ئارەزووە كاتییەكانی ژیانەوەن و هەردەم لە بیری تێركردنی سك و بەرەوخوارەوایاندان!
خودایه سه‌ره‌تا و كۆتایی قسانم _كه كۆتاییان نییه_ هه‌ر بۆ لای تۆیه، ئه‌ی ته‌نیا ماناكه‌ی ژین و بوون، له مانا و جوانیی خۆت سه‌رڕێژمان بكه و، له دێوه‌زمه‌ی پووچێتی و ئاگری هیچێتی، ڕزگارمان بكه!
ئامین ئامین...